Rối loạn nhân cách ái kỷ được đặc trưng bởi một hình thái phổ biến của sự tự cao, nhu cầu phải được nịnh nọt, và thiếu sự đồng cảm. 

Bệnh nhân có rối loạn nhân cách ái kỷ rất khó kiểm soát lòng tự trọng, họ cần được ca ngợi và liên kết với những người hoặc tổ chức đặc biệt; họ cũng có xu hướng đánh giá thấp người khác để họ có thể duy trì một cảm giác ở vị thế cao hơn.

Ước tính tỷ lệ lưu hành suốt đời của rối loạn nhân cách ái kỷ rất khác nhau, nhưng có thể lên đến 6,2% dân số Hoa Kỳ; chứng bệnh này phổ biến hơn ở nam giới hơn so với nữ giới.

Bệnh lý đồng diễn là phổ biến. Bệnh nhân thường có rối loạn trầm cảm (ví dụ rối loạn trầm cảm điển hình, loạn khí sắc), chán ăn tâm thần, một rối loạn sử dụng chất (đặc biệt là cocaine), hoặc rối loạn nhân cách khác (kịch tính, ranh giới, hoang tưởng).

Nguyên nhân của bệnh rối loạn nhân cách ái kỷ

Một nghiên cứu nhỏ về các yếu tố sinh học góp phần vào rối loạn nhân cách ái kỷ đã được thực hiện, mặc dù thành tố di truyền thường được cho là chủ đạo. Một số giả thuyết cho rằng những người chăm sóc trẻ có thể đã không đối xử với đứa trẻ một cách hợp lý, ví dụ như bằng cách phê bình quá mức hoặc bằng cách khen ngợi, ngưỡng mộ, hoặc nuông chiều đứa trẻ quá mức.

Một số bệnh nhân có rối loạn này có những năng lực và tài năng đặc biệt, họ thường sử dụng điều đó để liên kết hình ảnh của họ để tạo nên sự ngưỡng mộ và lòng trân trọng từ người khác.

Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết rối loạn nhân cách ái kỷ

Bệnh nhân có rối loạn nhân cách ái kỷ đánh giá quá cao năng lực của mình và phóng đại thành quả đạt được. Họ nghĩ rằng họ là tuyệt vời, độc đáo, hoặc đặc biệt. Sự đánh giá quá cao về giá trị và thành tựu của họ thường kèm theo ngụ ý đánh giá thấp giá trị và thành tựu của người khác.

Những bệnh nhân này đặc biệt bận tâm với những tưởng tượng về thành tựu to lớn - được ngưỡng mộ vì trí tuệ hay vẻ đẹp của họ, về uy tín và ảnh hưởng, hoặc sở hữu những mối quan hệ tuyệt vời. Họ cảm thấy họ chỉ nên liên kết với những người đặc biệt và tài năng như họ chứ không phải những người bình thường. Sự kết hợp với những người phi thường này được sử dụng để hỗ trợ và nâng cao lòng tự cao bản thân họ. 

Vì bệnh nhân mắc rối loạn ái kỷ có nhu cầu phải nhận được sự ngưỡng mộ, lòng tự trọng của họ phụ thuộc vào sự tích cực của người khác và do đó thường rất mong manh. Những người bị chứng rối loạn này thường để ý xem những người khác nghĩ gì về họ và đánh giá họ hoạt động tốt như thế nào. Họ nhạy cảm và bị bận tâm quá mức bởi những lời chỉ trích của người khác, hay bởi sự thất bại, làm cho họ cảm thấy bị xấu hổ hoặc bị đánh bại. Họ có thể phản ứng với sự giận dữ hoặc khinh thường, hoặc họ có thể phản công ác liệt. Thậm chí họ có thể rút lui hoặc chấp nhận một cách “hình thức” để bảo vệ cảm giác tự cao của họ. Họ có thể tránh những tình huống mà họ nghĩ có thể thất bại.

Căn cứ để chẩn đoán bệnh rối loạn nhân cách ái kỷ

Thứ nhất, tiêu chuẩn lâm sàng (Cẩm nang chẩn đoán và thống kê về rối loạn tâm thần, Ấn bản lần thứ Năm [DSM-5])

Thứ hai, một khuôn mẫu dai dẳng về sự vĩ đại, cần được ngưỡng mộ và thiếu sự đồng cảm. Mô hình này được thể hiện bằng sự hiện diện của 5 trong số những biểu hiện sau:

• Một ý nghĩ phóng đại, vô căn cứ về tầm quan trọng và tài năng của họ (tự cao).
• Sự bận tâm ảo tượng về những thành tựu, ảnh hưởng, quyền lực, trí tuệ, vẻ đẹp hay tình yêu hoàn hảo.
• Niềm tin rằng họ là những người đặc biệt và độc đáo và chỉ nên kết hợp với những người có tầm cỡ cao nhất.
• Một nhu cầu được ngưỡng mộ vô điều kiện.
• Một cảm giác về quyền lực.
• Sử dụng người khác để đạt được mục đích của bản thân.
• Thiếu sự đồng cảm.
• Ghen tị với những người khác và một niềm tin rằng những người khác ghen tị với họ.
• Kiêu căng và ngạo mạn
• Ngoài ra, các triệu chứng phải bắt đầu từ giai đoạn sớm của thời kỳ trưởng thành.

Mong rằng qua bài viết này, TATU đã giúp bạn hiểu hơn về bệnh rối loạn nhân cách ái kỷ. Nếu bản thân bạn hay người thân xung quanh có những biểu hiện trên hãy nhanh chóng liên hệ với bác sĩ trên VOV Bác sĩ 24 để được tư vấn kịp thời nhé!